สถานการณ์ความรุนแรงของโรคไวรัสตับอักเสบ นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข เปิดเผยว่า ตามเป้าหมายขององค์การอนามัยโลก WHO กำหนดให้มีแผนการกำจัดไวรัสตับอักเสบให้ลดน้อยลงมากที่สุดภายในปี 2573 หรือ 2030 โดยมีเป้าหมายให้ลดลงอย่างน้อย 90% นับเป็นเรื่องที่ท้าทาย แม้จะมีการรณรงค์ให้มีการฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบแล้ว แต่ก็ยังมีจำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นในทุกปี
รู้ใจเล็งเห็นถึงวาระแห่งชาติในความพยายามลดและกำจัดโรคไวรัสตับอักเสบให้หมดไปจึงได้รวบรวมข้อมูลที่เป็นสาระสำคัญที่เพื่อนทุกคนนำไปใช้ประโยชน์หรือเพื่อป้องกันตัวเองและคนใกล้ตัวให้ห่างไกลจากไวรัสตับอักเสบ
สนใจอ่านแค่บางเรื่อง ก็เลือกได้เลย!
- โรคไวรัสตับอักเสบคืออะไร?
- โรคไวรัสตับอักเสบมีกี่ชนิด?
- โรคไวรัสตับอักเสบเอ (hepatitis A virus)
- โรคไวรัสตับอักเสบบี (hepatitis A virus)
โรคไวรัสตับอักเสบคืออะไร?
ไวรัสตับอักเสบ หรือ Hepatitis คือ ภาวะที่ตับเกิดการอักเสบซึ่งเกิดจากการติดเชื้อไวรัสหลากหลายสายพันธุ์ ไวรัสแต่ละชนิดจะมีการติดต่อที่แตกต่างกันไปตามชนิดและลักษณะเฉพาะของมัน ซึ่งการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบจะส่งผลเสียหายต่อตับโดยตรงและทำให้ตับไม่สามารถทำหน้าที่ได้ตามปกติ หากละเลยหรือปล่อยไว้ไม่ทำการรักษาจนกลายเป็นตับอักเสบเรื้อรัง อาจนำไปสู่ผลเสียมากมายตามมา ร้ายแรงสุดอาจถึงขั้นเป็นมะเร็งได้เลย
โรคไวรัสตับอักเสบมีกี่ชนิด?
โรคไวรัสตับอักเสบมีด้วยกันทั้งหมด 5 ชนิด ได้แก่
- ไวรัสตับอักเสบเอ
- ไวรัสตับอักเสบบี
- ไวรัสตับอักเสบซี
- ไวรัสตับอักเสบดี
- ไวรัสตับอักเสบอี
สำหรับไวรัสที่กำลังเป็นปัญหาในบ้านเราอยู่ตอนนี้ คือ ไวรัสตับอักเสบชนิดเอและบี ทั้งสองชนิดนี้จะทำให้ผู้ป่วยเป็นโรคตับอักเสบเรื้อรังจนกลายเป็นมะเร็งตับได้ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตนั่นเอง ซึ่งในประเทศไทยมีผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีอยู่ประมาณ 5% ของประชากรทั้งหมด หรือคิดเป็น 2-3 ล้านคน ดังนั้นแล้วเราไม่ควรชะล่าใจ วางแผนอนาคตด้วยการมีแผนประกันมะเร็งที่รู้ใจติดเอาไว้ ป้องกันค่ารักษาพยาบาลจากมะเร็ง พร้อมสู้มะเร็งทุกระยะ ตรวจเจอรับเงินก้อนสูงสุด 3 ล้านบาท
สิทธิ์บัตรทองให้ตรวจคัดกรองไวรัสตับอักเสบฟรี!
หนึ่งในสิทธิประโยชน์ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติหรือบัตรทอง คือการตรวจคัดกรองไวรัสตับอักเสบบีและซีฟรี! โดยนายแพทย์ภาณุมาศ ญาณเวทย์สกุล อธิบดีกรมควบคุมโรค ได้กล่าวว่า “ปัจจุบันประชาชนที่เกิดก่อนปี 2535 และกลุ่มเสี่ยง สามารถเข้ารับการตรวจคัดกรองโรคไวรัสตับอักเสบ บี และ ชี ได้ที่สถานพยาบาลใกล้บ้านด้วยบัตรประชาชนใบเดียวรวมถึงรักษาได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย”
โดยคนที่เกิดก่อนปี 2535 จะตรวจคัดกรองฟรีทั้งไวรัสตับอักเสบบีและซี ส่วนในกลุ่มเสี่ยง 5 กลุ่ม เช่น คนที่ใช้ยาเสพติดโดยการฉีด คนติดเชื้อเอชไอวี และผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงอื่น ๆ จะได้รับการตรวจคัดกรองไวรัสตับอักเสบซีฟรี (ที่มา: กรมควบคุมโรค)
โรคไวรัสตับอักเสบเอ (hepatitis A virus)
โรคไวรัสตับอักเสบเอ เกิดจากอะไร?
เกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ สามารถติดต่อได้ทางน้ำลาย เช่น การรับประทานอาหารร่วมกับผู้ที่มีเชื้อ การดื่มน้ำจากแก้วผู้ที่มีเชื้อ หรือไปสัมผัสถูกสิ่งปนเปื้อนที่มีไวรัสชนิดนี้อยู่ เมื่อไวรัสผ่านผนังลำไส้เข้าสู่เส้นเลือดไปที่ตับ จะทำให้เกิดการอักเสบที่ตับแบบฉับพลัน
โรคไวรัสตับอักเสบเอ อาการเป็นยังไง?
ผู้ป่วยจะมีอาการ ดังต่อไปนี้
- อ่อนเพลีย
- ครั่นเนื้อครั่นตัว
- มีไข้
- เบื่ออาหาร
- ตัวเหลืองหรือเป็นดีซ่าน
ซึ่งอาการเหล่านี้ จะเกิดขึ้นหลังจากที่ได้รับเชื้อไปแล้ว 2-4 สัปดาห์ และส่วนใหญ่ผู้ป่วยจะได้รับการรักษาตามอาการหรือรักษาแบบประคับประคอง ไวรัสตับอักเสบ A จะสามารถหายได้เอง และร่างกายจะสร้างภูมิต้านทานได้ แต่ในบางรายที่มีอาการรุนแรงอาจทำให้เกิดภาวะตับวายฉับพลันและเสียชีวิตได้
ใครบ้างที่ควรฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบเอ?
การฉีดวัคซีนนั้นสามารถช่วยป้องกันไวรัสตับอักเสบเอได้ สำหรับผู้ที่ควรรับวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบเอ ได้นั้น มีดังต่อไปนี้
- เด็กที่มีอายุมากกว่า 1 ขวบขึ้นไป
- ผู้ป่วยที่เป็นโรคตับอักเสบเรื้อรัง
- คนที่ใกล้ชิดกับผู้ป่วยที่มีเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ
- คนที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเอ
- คนที่ติดยาเสพติด
- เชฟ พ่อครัว แม่ครัว หรือคนที่ต้องทำอาหารเป็นประจำ
- คนที่ต้องเดินทางไปยังประเทศที่มีความเสี่ยงด้านสุขอนามัย หรือประเทศที่มีการระบาดของไวรัสตับอักเสบเอ ควรได้รับวัคซีนก่อนการเดินทางประมาณ 30 วันหรือ 1 เดือนก่อนไป
วัคซีนไวรัสตับอักเสบเอ ต้องฉีดกี่ครั้ง? ราคาเท่าไหร่?
วัคซีนไวรัสตับอักเสบเอ ควรจะฉีด 2 ครั้ง โดยระยะเวลาในการฉีดควรห่างกัน 6-12 เดือน ราคาจะแตกต่างกันระหว่างโรงพยาบาลรัฐและเอกชน โรงพยาบลรัฐบาล ราคาจะอยู่มี่ประมาณเข็มละ 1,200-1,300 บาท/เข็ม และโรงพยาบาลเอกชนราคาประมาณ 1,700-2,500 บาท/เข็ม โดยราคาทั้งสองนี้ยังไม่รวมค่าบริการทางการแพทย์และค่าใช้จ่ายอื่น ๆ
โรคไวรัสตับอักเสบบี (hepatitis A virus)
โรคไวรัสตับอักเสบบี เกิดจากอะไร?
มาต่อกันที่โรคไวรัสตับอักเสบบีกันบ้าง ไวรัสตับอักเสบบี เกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบชนิดบี ซึ่งเป็นเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคตับเรื้อรังและเป็นสาเหตุของการเกิดมะเร็งตับ โดยเฉพาะในแถบเอเชียและแอฟริกา ซึ่งในที่นี้รวมถึงประเทศไทยของเราด้วยเช่นกัน โดยไวรัสตับอักเสบนี้จะสามารถติดต่อกันผ่านการคลอด การสัมผัสเลือด หรือไปสัมผัสโดนแผลเปิดของผู้ที่มีเชื้อ การมีเพศสัมพันธ์แบบไม่สวมถุงยางกับผู้ที่มีเชื้อ รวมถึงการ Oral Sex ก็สามารถติดเชื้อได้เช่นกัน นอกจากนี้ ยังรวมถึงผู้ที่ติดยาเสพติดที่ต้องใช้เข็มฉีดยา ซึ่งหากได้รับเชื้อเข้าร่างกายแล้วจะเกิดตับอักเสบแบบฉับพลัน ในบางรายอาจหายได้เองและสามารถสร้างภูมิคุ้มกันให้กับตัวเองได้ แต่ในบางรายไม่ได้โชคดีแบบนั้น ร่างกายเมื่อได้รับเชื้อไปแล้ว และไม่สามารถกำจัดเชื้อออกไปได้ จนกลายเป็นตับอักเสบเรื้อรัง ตับแข็ง ตับวาย จนไปถึงการเป็นมะเร็งตับ และทำให้เสียชีวิตในที่สุด
ใครบ้างที่ควรฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี?
การฉีดวัคซีนเป็นวิธีการป้องกันไวรัสตับอักเสบบีที่เห็นผลและช่วยให้ร่างกายมีภูมิต้านทาน ลดความเสี่ยงเป็นมะเร็งตับ โดยผู้ที่ควรได้รับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี ได้แก่
- เด็กแรกเกิดทุกคน และคนที่ไม่ได้รับวัคซีนเมื่อแรกเกิด
- ผู้ป่วยที่เป็นโรคตับเรื้อรัง
- คนที่มีความใกล้ชิดกับผู้ป่วยที่มีเชื้อ
- กลุ่มรักร่วมเพศ
- ผู้ป่วยไตและต้องฟอกไต
- ผู้ป่วยที่ต้องได้รับเลือดอยู่บ่อย ๆ
- คนที่ใช้เข็มฉีดสารเสพติดเข้าเส้นร่วมกัน
- คนที่จำเป็นต้องเดินทางไปยังพื้นที่เสี่ยงต่อการระบาดของโรค
วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี ต้องฉีดกี่ครั้ง? ราคาเท่าไหร่?
วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี ควรฉีดทั้งหมด 3 ครั้ง โดยให้ครั้งที่ 2 ห่างจากครั้งแรก 1-2 เดือน และครั้งที่สามห่างจากครั้งแรก 6 เดือน ราคาวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีจะแตกต่างกันระหว่างโรงพยาบาลรัฐและเอกชน โรงพยาบลรัฐบาล ราคาจะอยู่ที่ประมาณเข็มละ 300-500 บาท/เข็ม และโรงพยาบาลเอกชนราคาประมาณ 600-1,200 บาท/เข็ม โดยราคาทั้งสองนี้ยังไม่รวมค่าบริการทางการแพทย์และค่าใช้จ่ายอื่น ๆ
อาการข้างเคียงหลังจากได้รับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี
- ในบางรายอาจมีอาการแพ้วัคซีนอย่างรุนแรง แต่พบได้น้อยมากกับกรณีแพ้วัคซีน ส่วนใหญ่มักจะไม่มีปัญหาหลังได้รับวัคซีน
- อาจส่งผลข้างเคียงหลังรับวัคซีน ดังนี้ มีไข้ต่ำ ปวด แดง และบวมในบริเวณที่มีการฉีด และจะหายเองภายในเวลา 1-2 วัน
- อาการที่อาจพบได้อีก เช่น เพลีย ปวดหัว ปวดเมื่อยตามตัว เบื่ออาหาร อาเจียน ข้ออักเสบ มีผื่นขึ้นบริเวณผิวหนัง และมี Transaminase สูงขึ้นชั่วคราว
- หากปวดบริเวณที่ฉีดมาก ให้ทำการประคบเย็น แต่หากมีอาการอย่างอื่นให้ไปโรงพยาบาลเพื่อปรึกษาแพทย์
โรคไวรัสตับอักเสบ ใกล้ตัวเรามากกว่าที่คิด ดังนั้น การดูแลตัวเอง ออกกำลังกาย กินร้อนช้อนกลางล้างมือ รวมถึงการใช้ถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพันธ์ จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคลงได้ และที่สำคัญคือการฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบซึ่งเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงสุด
สามารถติดตามข่าวสาร สาระความรู้เกี่ยวกับสุขภาพ รถยนต์ มอเตอร์ไซค์ รวมถึงประกันภัยออนไลน์ต่าง ๆ จากรู้ใจได้ที่ Facebook Page: Roojai หรือคลิกที่นี่เพื่อเพิ่มเราเป็นเพื่อนใน LINE ได้เลย (Official Line ID: @roojai)
คำจำกัดความ
| Transaminase | หรือชื่อเต็ม Aspartate Transaminase (ALT) คือ เอนไซม์ที่พบมากในตับ หากปริมาณ ALT สูงกว่าระดับปกติอาจบ่งบอกได้ถึงการทำงานของตับ หรืออาจมีความผิดปกติเกิดขึ้นในตับ |
| ตับแข็ง | เป็นภาวะที่ตับเกิดการอักเสบเรื้อรังจนเนื้อเยื่อตับถูกทำลายและกลายเป็นแผลถาวร ทำให้ตับไม่สามารถทำงานได้อย่างปกติ |
| ตับวาย | คือภาวะที่เนื้อเยื่อตับได้รับความเสียหายจนไม่สามารถทำงานได้อย่างปกติ |
